Gdy mowa nie nadchodzi – co może być przyczyną?
Czy martwisz się, że Twoje dziecko mówi mniej niż jego rówieśnicy? Może zauważyłeś, że mimo Twoich starań maluch nie reaguje na zachęty do mówienia, a jego słownictwo rozwija się wolniej niż u innych dzieci? Być może byłeś już nawet u logopedy, który zamiast od razu rozpocząć terapię mowy zasugerował konsultację z fizjoterapeutą. Takie zalecenie może wydawać się zaskakujące – przecież przyszliście z problemem mowy, a nie ruchu. Jednak w świecie rozwoju dziecka wszystko jest ze sobą połączone w fascynujący sposób.
Rozwój mowy nie jest odizolowanym procesem, który dzieje się niezależnie od reszty ciała. Wręcz przeciwnie – jest on głęboko zakorzeniony w ogólnym rozwoju motorycznym dziecka. Zanim maluch wypowie swoje pierwsze słowo, jego ciało musi przejść długą drogę przygotowań. Napięcie mięśniowe całego ciała, kształtujące się od pierwszych dni życia, ma fundamentalne znaczenie dla późniejszej zdolności artykułowania dźwięków. Gdy napięcie to jest nieprawidłowe – zbyt niskie (hipotonia) lub zbyt wysokie (hipertonia) – bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie aparatu mowy.
Obserwując swoje dziecko na co dzień, możesz zauważyć sygnały wskazujące na nieprawidłowe napięcie mięśniowe:
- otwarte usta w stanie spoczynku
- nadmierne ślinienie (niezwiązane z ząbkowaniem)
- trudności z utrzymaniem stabilnej pozycji podczas siedzenia
- wyjątkowa spokojność i mała aktywność ruchowa w porównaniu z rówieśnikami
To mogą być subtelne znaki, że napięcie mięśniowe wymaga wsparcia, zanim przejdziecie do pracy nad mową. Zachęcam Cię do uważnej obserwacji rozwoju motorycznego dziecka – nie tylko tego, co i jak mówi, ale także jak się porusza, utrzymuje postawę i radzi sobie z czynnościami wymagającymi precyzji. Te obserwacje dostarczą specjalistom cennych wskazówek do dobrania najlepszej ścieżki terapeutycznej.
Stabilne ciało – sprawny język: dlaczego postawa ma znaczenie
Czy wiesz, że zanim dziecko wypowie pierwsze słowo, jego ciało musi opanować wiele umiejętności motorycznych? Rozwój kontroli nad ciałem przebiega sekwencyjnie – od centrum ku peryferiom. Dziecko najpierw uczy się stabilizować tułów, następnie barki i szyję, a dopiero potem zyskuje precyzyjną kontrolę nad mniejszymi częściami, takimi jak usta, język czy wargi. Zasada zwana stabilizacją proksymalną kreującą mobilność dystalną tłumaczy, dlaczego prawidłowa postawa i napięcie mięśniowe całego ciała są kluczowe dla rozwoju mowy.
Wyobraź sobie, że próbujesz pisać, siedząc na niestabilnym krześle, które się chwieje. Trudno byłoby utrzymać precyzję ruchów dłoni, prawda? Podobnie dzieje się z aparatem mowy dziecka. Jeśli tułów nie jest stabilny, a napięcie zbyt niskie, trudno oczekiwać, że język wykona precyzyjne ruchy niezbędne do artykulacji. Początkowo język porusza się razem ze szczęką, dopiero rozwinięta stabilizacja umożliwia dysocjację – niezależny ruch języka od szczęki.
Jak wspierać prawidłową postawę i napięcie mięśniowe?
- Zachęcaj do czworakowania – wzmacnia mięśnie tułowia i obręczy barkowej.
- Bawcie się w „taczki” – ty trzymasz dziecko za nogi, a ono „chodzi” na rękach.
- Wspólne turlanie po podłodze, zabawy z piłką czy skakanie to świetne ćwiczenia ogólnorozwojowe.
Wprowadź te zabawy do codziennej rutyny. Nie muszą być długie ani skomplikowane – liczy się regularność i radość malucha. Regularne ćwiczenia wzmacniają napięcie mięśniowe i stabilizację, tworząc solidny fundament dla rozwoju mowy.
